بلولایت و تاثیر آن در سلامت جسم و روان، راه های مقابله
تا حالا شده صبح که از خواب پا میشی حوصله بلند شدن از جاتو نداشته باشی ولی وقتی چشم باز میکنی میری سر گوشیت چند دقیقه ای کار میکنی میبینی یکم سرحال تر شدی؟
یا تا حالا شده خیلی خسته باشی، خوابت بیاد ولی همینطوری بشینی یه سریال رو ببینی به امید اینکه خوابت ببره ولی نتونی بخوابی؟
تا حالا به ارتباط ببین استفاده تو از گوشی موبایلت یا کامپیوترت و به هم خوردن ساعت خوابت فکر کردی؟
پیشنهاد میکنم این مقاله رو از دست ندی چون علت این موارد بالا به طول کامل راجبش بحث شده
Blue light یا نور آبی چیست ؟
قبل از اینکه بریم سراغ آشنایی با نور آبی بیاین یه فلش بک بزنیم به علوم تجربی دوران راهنمایی.
تو اون سالها بهمون راجع به نور گفتن و چیزی که تو سوالای امتحانی یا پرسش های کلاسی ازمون قطعا سوال شده اینه که منشا های نور به چند دسته تقسیم میشن؟ جواب که خب سادس! ۲ دسته، طبیعی و مصنوعی
توی مثال هامون همیشه منشا طبیعی نور رو خورشید و منشا نور های مصنوعی رو نور لامپ مثال میزدیم.
حالا بیاین جلوتر
برسیم به فیزیک دبیرستان
توی دبیرستان راجع به نور خورشید خوندیم که نور خورشید، از چند طیف نوری با رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، سبز و ابی تشکیل شده که بین این طیف های نوری، نور هایی با رنگ های کمتر که از مشتقات رنگ های اصلی ان هم وجود دارن. مجموع این نور ها نور خورشید رو تشکیل میدن که خب اینو میدونیم و بلدیم
جلوتر رسیده بودیم به بخش طیف های مرئی و نامرئی! راجع به طول موج ها، فرکانس و … اطلاعات و دیتا های مختلف بهمون داده شد که این رو فهمیدیم برخی نور ها قابلیت رویت شدن رو دارند که به اونها نور های مرئی یا visible میگن و ما میتونیم این نورها رو ببینیم و رنگ هارو با همین طیف نور های مرئی، درک میکنیم. بعضی از این نور ها هم خب غیر قابل رویت یا invisible ان که چشم انسان نمیتونه اونارو به طور مستقیم ببینه ولی خب ندیدن اونها دلیل نمیشه که روی بدن ما تاثیر نذارن!
به نمودار که نگاه کنین یه بخشی به عنوان طیف نور مرئی داره نمایش داده میشه که از طول موج ۳۸۰ تا ۷۸۰ نانومتر برای ما نشون داده شده. و اگ یادتون باشه میزان انرژی با میزان طول موج نسبت عکس داشته! یعنی چی ؟ یعنی هرچی طول موج بیشتر باشه، انرژی کمتره و بالعکس! حالا یعنی ما اگه طیف نوری مرئی با طول موج کمتری به بدنمون برسه درواقع انرژی بیشتری رو دریافت میکنیم و تاثیر اون روی بدن ما بیشتره طبعا.
دوباره به نمودار که نگاه کنین یه قسمت هست که نوشته : High-energy visible Blue Light
بلولایت یا نور آبی نه تنها در خورشید، بلکه در همه جا هست اما خب نور خورشید مهم ترین منبع اونه که قبل تر گفتیم منبع نور طبیعی ما بوده. اما منبع نور مصنوعی چی؟ نور آبی رو توی منابع مصنوعی کجا میتونیم پیدا کنیم؟ لامپ های LED، صفحه نمایش موبایل، لپتاپ، تبلت، تلویزیون و … از منابعی هستند که نورآبی یا بلولایت رو در طول شبانه روز به بدن ما میرسونن. با ینکه نور آبی که از مثلا صفحه نمایش موبایل به بدن ما میرسه خیلی کمتر از نور خورشیده اما خب در شبانه روز اگه ما کل تایممون رو تو خونه، اتاق، محل کار و … بگذرونیم و مشغول استفاده از موبایلمون باشیم طبعا بلولایت بیشتری نسبت به نور خورشید به سمت بدن ما میرسه! و تاثیرش حتی میتونه خطرناک تر هم باشه. عه خطرناکه؟ یعنی خیلی بده؟ نه خیلی بد نیست. هم خوبی داره هم یه سری بدی داره که جلوتر بهتون میگم موضوع از چه قراره
فواید و مزایای بلولایت چیه؟
نور آبی یا همون بلولایت در طول روز(طبیعتا وقتی که نور خورشید هست)باعث میشه ما سرحال تر و متمرکز تر باشیم
اکثرمون همیشه این جمله که یکم برو زیر نور آفتاب از نورخورشید استفاده کن ویتامین D بدنت تامین بشه و سرحال تر بشی رو شنیدیم و وقتایی که تو خونه یه گوشه افتایدم کسل و بیحالیم و همش یه گوشه رو تخت یا صندلی نشستیم حوصله هیچ کاری نداریم ۹۹ درصد از مادرامون شنیدیم که : << از بس سرت تو اون گوشیه >> خب حق هم دارند و راست میگن اما موضوع فقط اون ویتامین D نبود! روزی حد اقل نیم ساعت زیر نور خورشید بودن باعث میشه بلولایت خورشید مارو سرحال تر و تمرکزمون رو بیشتر کنه!
خب سید تو بالاتر گفتی خطرناکه که 😐 پس خطرش چیه؟
افرین بریم ببینیم خطراتش چیه
خطرات بلولایت برای بدن و چشم انسان
جا داره دوباره فلش بک بزنیم به زیست دبیرستان 🙂
ببین ما تو زیست دبیرستان با ساختار چشم آشنا شدیم و توجه شما رو به عکس پایین جلب میکنم :
یه نگاه به عکس بنداز
ببین طول موج ها و رنگ هارو. اگه دقت کنی میبینی اشعه های UV یا فرابنفش توی همون ابتدای ورودی به چشم دارن فیلتر میشن ولی، نورآبی یا همون بلولایت داره عبور میکنه و به اصطلاح فیلتر نمیشه
ساختار جلویی چشم انسان میتونه بیشتر از ۹۹ درصد اشعه فرابنفش رو خنثی کنه
برگردیم به زیست! یه لایه شفاف داریم روی چشم که اسمش قرنیه است و به کمک عدسی چشم یا همون لنز، میتونه پرتو های نور رو بشکنه و به سمت شبکیه هدایت کنه (اگ یادتون نیست شبکیه همونجایی که تصویر قراره شکل بگیره) ولی طبق این عکسی که مشاهده میکنید، چشم نمیتونه نور ابی یا همون بلولایت رو فیلتر کنه و پرتو نور به طور مستقیم به شبکیه داره میرسه بدون این که توسط عدسی و قرنیه تجزیه یا فیلتر بشه!
پس کم کم میتونیم بفهمیم منشا این خطر روی چشم از کجاست.
وقتی چشم انسان به مدت طولانی در معرض نور ابی (از الان به بعد کلا مینویسم بلولایت دیگه متوجه میشید) قرار میگیره، سلول های شبکیه ممکنه آسیب جدی ببینن و احتمال منجر شدن به بیماری تباهی لکه زرد در چشم بالا میره
ولی خب ما بالاتر داشتیم از تاثیرات این نور و انرژی هاش روی بدن انسان صحبت میکردیم. به جز چشم آسیب دیگه ای هم میتونه بزنه؟
تازه داریم میرسیم به اون چیزی که توی قسمت مقدمه گفتم !
بلولایت میتونه باعث بی خوابی شبانه بشه و ساعت بیولوژیک بدن رو به هم بریزه
عه؟ ساعت بیولوژیک بدن! بیا یکم اینو بیشتر بازش کنیم تا بفهمیم دقیقا چی میشه که میگن بلولایت میتونه ساعت بیولوژیک بدن رو به هم بریزه
به عکس بالا توجه کنین
در خصوص تنظیم ساعت بیولوژیک بدن یه چیزایی میتونین متوجه بشین و اون بالا توی قسمت پینئال مغز شما هورمون ملاتونین رو میتونین مشاهده کنین
حالا ملاتونین چیه؟
ببین ملاتونین یه هورمونه که کارش تنظیم ساعت بیولوژیک بدنه
یعنی چی؟
یعنی روزا بیدار باشی شبا بخوابی
دقیقا زمانی که شما وقت خوابتونه، میزان ترشح این هورمون به حداکثر میرسه که باعث میشه شما خوابتون ببره
حالا، چطوری بلولایت باعث به هم خوردن خواب شبانه و به اصطلاح شب بیداری میشه؟
یکم فکر کن! به نتیجه نرسیدی؟
ببین وقتی شب میشه
نور خورشید تو آسمون نیست طبعا
و این امر باعث میشه که ما تمامی بلولایت هایی ک در طول شب دریافت میکنیم از منابع مصنوعی مثل صفحه نمایش موبایل و کامپیوتر و تلویزیون باشه و همین بلولایته کارو خراب میکنه! چطوری؟ بلولایت میاد مانع ترشح ملاتونین میشه و جلوی ترشح ملاتونین موقعی که دقیقا ما باید بگیریم بخوابیم میگیره و باعث میشه خسته باشیما، اما خوابمون نبره
واسه همینه که میگن شبا قبل خواب از گوشیو کامپیوتر و …. استفاده نکنین!
خب سید یه سوال !
حالا من کارم طوریه که شبا باید از این گوشی یا کامپیوتره استفاده کنم
چیکار کنم جلوی این اسیبه گرفته بشه؟
سوال قشنگی بود که مارو به یه مرحله دیگه از مقاله میبره تحت عنوان :
جلوگیری از اسیب بلولایت
ببین به طور کلی به جز اون بلولایته که تو روز از طرف نور خورشید بهمون میرسه که خیلی خوبو مفیده فهمیدیم نورآبی میتونه از منشا های مصنوعی، به ما آسیب بزنه
اما بیا موضوعو از دید آسیب شناسی و خودمونی بررسیش کنیم و به این بپردازیم که الان ما باید جلوی بلولایتو بگیریم؟ یا کمترش کنیم ؟ یا چی؟
ببین دو تا روش کلی وجود داره برای کنترل این موضوع :
۱ – بیای رو صفحه نمایشت، بلولایت فیلتر یا بلولایت ریداکشن انجام بدی
۲ – بیای از عینک و عدسی بلوکات یا بلوکنترل استفاده کنی
فرقشون چیه ؟
ببین به طور کلی بخوایم به این موضوع بپردازیم، بلولایت فیلتر میاد بلولایتو کلا حذف میکنه و خب ما نور ابی رو عملا نداریم! بلولایت ریداکتور یا کاهش دهنده بلولایت، میاد بلولایتو با توجه به میزانی که مد نظر شماست فیلتر میکنه!
مثلا میگی ۳۰ درصد بلولایت فیلتر بشه! یا مثلا ۵۰ درصد یا …
این وسط باید ببینیم اوضاع زندگی روزمره ما چطوریه
یعنی چی؟
یعنی ما یه ادمی هستیم که درطول روز همش تو خونه یا دفترمون نشستیم پشت سیستم داریم کار میکنیم
و شبا بیداریم روزا خوابیم و رنگ افتابو نمیبینیم یا نه! اکتیو و پویاییم در طول روز بیرون میریم نور خورشید بهمون میرسه و از بلولایتش استفاده میکنیم.
توی مورد اول موضوعی که باید توجه داشته باشیم اینه که بلولایت برای بدن و سرحال شدن و متمرکز شدن لازمه! پس اگه کامل بیایم فیلترش کنیم، زیر نور خورشید هم نریم که عملا دیگ بلولایتی بهمون نمیرسه! کسل میشیم، تمرکزمون رو از دست میدیم و از اینور بوم میفتیم
اما اگه نور خورشید به طور درست بهمون برسه در طول روز
میتونیم با اعمال کردن تنظیمات مختلف روی صفحه نمایشمون،بلولایتو کامل فیلتر کنیم یا کمترش کنیم!
این قضیه روی عدسی های عینک ها هم صدق میکنه که بلوکات باشن(مثل همون بلولایت فیلتر عمل کنه) یا بلوکنترل باشن(یعنی مثلا عدسی ما بر اساس اسیب هایی که چشممون دیده یا کلا دکتر یا کارشناس تصمیم گرفته،یه میزان خاصی از بلولایتو فیلتر کنه و بذاره باقیش به چشممون برسه) استفاده کنیم!
حالا شما تو نظرات برامون بنویسین، جز کدوم دسته این و انتخابتون چیه ؟
