سرور چیست؟ معرفی کامل سرور، اجزا، انواع و ویژگی های آن در شبکه

سرور یکی از قسمت های مهم و اساسی در شبکه های اینترنتی مختلف است و به دلیل پیشرفت تکنولوژی و افزایش گرایش شرکت ها و سازمان ها و یا حتی مصارف خانگی به سمت تحت شبکه کردن تجارت خود، مکان هایی برای مدیریت و فراهم کردن منابع آن ها و خدمات رسانی و سرویس دهی به درخواست های آن ها مورد نیاز است. به همین دلیل ما نیاز به سرور ها داریم تا تمام این کار ها را برای ما انجام دهند. سرور ها بر اساس نوع نیاز و خدمات و کاربردی که ما از آن ها میخواهیم متفاوت است و می توان از هرکدام از انواع آن در صورت نیاز استفاده کرد.

در این مقاله ما در مورد این که سرور چیست و چه کاربرد هایی دارد و انواع آن خواهیم پرداخت.

سرور چیست؟

سرور ها چگونه کار می کنند؟

اجزای تشکیل دهنده سرور شبکه چیست؟

انواع سرور در شبکه

• انواع سرور از نظر تخصیص منابع
• انواع سرور از نظر کاربرد
• انواع سرور از نظر ارتباطی

انواع سیستم عامل های سرور چیست؟

ویژگی های سرور

بهترین برند های سرور شبکه

سرور چیست؟

سرور در معنای لغوی به معنای سرویس دهنده است و در دنیای شبکه، سیستم یا کامپیوترهایی قدرتمندی هستند که شبانه روز روشن می باشند و کار آن ها، فراهم کردن منابع، داده ها، سرویس ها یا برنامه هایی به کامپیوتر های دیگر هست که عموما آن ها را به عنوان کلاینت در شبکه ها میشناسیم. سرور ها با اتصال به اینترنت به کاربران این امکان را می دهد که بتواند از راه دور به منابع سخت افزاری و نرم افزاری خود دسترسی پیدا کنند.

سرور ها چگونه کار می کنند؟

هنگامی که کاربر یک URL وب سایت را در مرورگر خود وارد می کند، چندین سرور آماده ارائه اطلاعات درخواستی هستند. و این فرآیند با تقسیم URL توسط مرورگر وب به سه بخش آغاز می شود:

پروتکل (protocol): بخش اول، پروتکل انتقال هایپرتکست (HTTP یا HTTPS) است که به عنوان یک مسیر ارتباطی برای سرور ها و مرورگرهای برای گفتگو با یکدیگر عمل می کند.

نام سرور (server name): قسمت دوم URL مربوط به نام سرور است. به عنوان مثال در آدرس سایت https://mrkhatib.com، نام سرور ما mrkhatib است. یک سرور نام دامنه (DNS)، نام دامنه را به آدرس IP، سروری که وب سایت درخواستی را میزبانی می کند، ترجمه می کند.

نام فایل (File name): قسمت پایانی شامل فایل ‌هایی است که شامل کد های HTML، CSS، فونت ‌ها، تصاویر، گرافیک و بسیاری از اجزای دیگر است که وب‌سایت مورد نظر ما را تشکیل می‌دهند.

اجزای تشکیل دهنده سرور شبکه چیست؟

سرور ها مانند تمام کامپیوتر های دیگر هستند و از قطعات و سخت افزار ها و نرم افزار های مشابه استفاده می کنند. از جمله اجزای تشکیل دهنده سرور عبارت اند از:

• مادربرد (Motherboard):

  مادربرد، قلب تپنده سیستم های کامپیوتری می باشد که تمام اجزای دیگر کامپیوتر مانند رم، CPU، هارد و … بر روی آن سوار می شوند، و به عنوان یک سخت افزار اصلی و مهم به حساب می آید.

• پردازنده (Processor):

  CPU، یکی از پردازنده هایی هست که در کامپیوتر ها برای پردازش داده ها و کار ها از آن استفاده می کنیم و آن را به عنوان مغز کامپیوتر میشناسند.

• رم (RAM):

  RAM، یکی از انواع حافظه ها در سیستم های محاسباتی است، این حافظه وظیفه دارد تا دستورالعمل ‌های نرم‌افزار و داده‌های مورد نیاز پردازنده را به همراه هر نوع خروجی از پردازنده، مانند داده ‌هایی که قرار است به یک دستگاه ذخیره‌ سازی منتقل شوند، نگهداری کند.

• درایو هارد دیسک (Hard disk drive):

  درایو هارد دیسک وظیفه خواندن و نوشتن و محل قرار گیری هارد دیسک ها را دارند، همچنین یکی از تکنولوژی ها برای ذخیره سازی اطلاعات بر روی هارد ها در سرور است.

• اتصال شبکه (Network connection):

  ما برای این که بتوانیم بین کلاینت ها و سرور ها ارتباط برقرار کنیم نیاز به یک اتصال شبکه به صورت LAN و یا WAN داریم تا بتوانیم داده ها را انتقال دهیم.

  یا به عبارت دیگر، سرور ها درخواست ‌های کاربران را پردازش کرده و محتوا را از طریق اینترنت یا ترکیبی از شبکه‌ ها مانند WAN یا LAN ارسال می‌کنند. به همین دلیل سرور های باید پهنای باند بیشتری را داشته باشند تا بتوانند داده های بیشتری را در مدت زمان کمتری انتقال دهند.

• منبع برق (Power supply):

  تمام وسایل برقی، نیاز به یک منبع تامین برق دارند، به همین دلیل سرور ها نیاز به تامین کننده برق دارند تا بتواند برق AC را به برق DC تبدیل کنند.

انواع سرور در شبکه

سرور ها را میتوان به دسته های مختلفی تقسیم کرد و بسته به آن لیست، کاربرد و ویژگی های متفاوت و خاصی را دارند که در ادامه مقاله به انواع سرور ها خواهیم پرداخت.

انواع سرور از نظر ساختار فیزیکی

• سرور ایستاده (Tower server)

  این سرور های ظاهری شبیه به کیس های کامپیوتر دارند و در جاهایی که فضا برای قرار گیری رک و اتاق سرور وجود ندارد، مورد استفاده قرار میگیرد.
  این سرور ها را می توان در محیط های خانگی و تجاری مورد استفاده قرار داد و به دلیل فضای خالی زیادی که در خود دارند، می توان قطعات آن را ارتقا داد، همچنین این نوع سرور ها معمولا قدرتمندتر و قابل اعتماد تر از کامپیوتر ها هستند.

• سرور رکمونت (Rackmount server)

  سرور های رکمونت یا خوابیده، از اسمشان مشخص می شود که درون رک ها قرار میگیرند، و از این نوع سرور ها معمولا در دیتاسنتر ها استفاده میشود. از آنجایی که ارتفاع رک ها را برحسب یونیت مشخص می کنند، این نوع سرور ها به بسته به نوع و مدلی که دارند که معمولا یک یونیت، دو یونیت یا چهار یونیت هستند.

• سرور تیغه ای (Blade server)

  این نوع سرور های شباهتی زیادی به سرور های خوابیده دارند اما سرور های بلید به صورت عمودی در رک ها قرار میگیرد. سرور های بلید به صورت تکی ابعاد کمی دارند اما هنگامی که درون یک رک یا شاسی قرار میگیرند حجم زیادی را اشغال می کنند.
  این سرور ها در بیشتر مواقع فرم فکتور (Form factor) چهار یونیتی دارند، و به همین دلیل توان پردازشی بالاتری را در اختیار سازمان ها قرار میدهند.

انواع سرور از نظر تخصیص منابع

سرور ها از نظر اختصاص دادن منابع میتوانند به صورت های مختلفی مانند موارد زیر باشند:

• سرور اختصاصی

  این نوع سرور ها به طور کامل در اختیار یک شرکت یا سازمان قرار دارد و فقط برای اهداف آن سازمان مورد استفاده قرار میگیرد. سرور های اختصاصی نسبت به سایر سرور ها انعطاف پذیری و کنترل بیشتری را در اختیار ما قرار میدهد و این قابلیت به دلیل قرار دادن منابع زیادی در اختیار ما، برای سازمان هایی که به منابع بسیار زیادی نیاز دارند و یا برنامه خاصی را می خواهند اجرا کنند، بسیار مهم هست.
  سرور های اختصاصی خود به دو دسته کلی تقسیم می شوند که عبارت اند از: سرور های اختصاصی فیزیکی و سرور های اختصاصی مجازی.
  در حالت فیزیکی، این سرور ها درون یک سازمان به صورت های رکمونت، ایستاده و تیغه، مورد استفاده قرار میگیرد و فقط برای همان سازمان است.
  در حالت مجازی، این سرور ها یک فضای مجازی بر روی سرور های فیزیکی است، که از طریق نرم افزار های مجازی سازی این نوع سرور ها می توان درست کرد و مورد استفاده قرار داد.

• سرور اشتراکی

  در این نوع سرور ها، بعضی از سازمان ها و شرکت ها، با ساختن یک دیتاسنتر عظیم و وجود سرور های بسیار زیادی در آن، با دریافت هزینه از افراد یا سازمان هایی که نیاز به سرور دارند، منابع سرور های خود را در اختیار آن افراد قرار میدهد.
  این سرور ها به دلیل اینکه هر سازمان می تواند بر اساس میزان مشخص و مورد نیاز خود از منابع سرور استفاده کند، مقرون به صرفه تر نسبت به سرور های اختصاصی است. همچنین این نوع سرور ها انعطاف پذیری و کنترلی کمتری را برای ما فراهم میکند.
  سرور های اشتراکی هم مانند سرور های اختصاصی از چندین دسته و نوع تشکیل شده است که به طور کلی به دو دسته اشتراک عمومی و اشتراک اختصاصی تقسیم می شوند.
  در حالت اشتراکی عمومی، این سرور ها توسط چندین سازمان به اشتراک گذاشته می شود و تمام افراد و سازمان ها می توانند از منابع آن استفاده کنند. از جمله سرور های اشتراک عمومی که وجود دارد می توان به google cloud، Microsoft cloud اشاره کرد.
  در حالت اشتراکی اختصاصی، هر سازمان می تواند منابع سرور را به طور اختصاصی برای خود استفاده کند.

• سرور های ابری

  این سرور ها، از نظر عملکرد و کاربرد مانند سرور های فیزیکی بوده اما با این تفاوت که، سرور های ابری، مجازی هستند و در یک محیط محاسباتی ابری اجرا می شوند.

انواع سرور از نظر کاربرد

سرور ها بسته به نوع و کاربردی که دارند می توان به دسته های مختلفی تقسیم بندی کرد که عبارت اند از:

• Web Server

  وب سرور ها، سرور هایی که هستند که وظیفه انتشار یک وبسایت بر روی اینترنت را بر عهده دارند، همچنین از نوع سرور ها برای میزبانی سایت ها مورد استفاده قرار میگیرد. وظیفه این سرو ها این است که داده های مربوط به یک وبسایت را در خود ذخیره کنند و در موقع نیاز به مرورگر وب کاربران ارسال کند.
  از جمله رایج ترین وب سرور هایی که می توان نام برد عبارت اند از:
  Apache HTTP Server
  Internet Information Services
  Lighttpd
  Nginx
  Sun Java System Web Server

   

• Database Server
  

  این نوع سرور ها، یک پایگاه داده را مدیریت می کند و خدمات دیتابیس را به کلاینت ها ارائه می دهد. همچنین از این سرور ها در اغلب سازمان ها و شرکت ها برای مدیریت و بانک اطلاعات مورد استفاده یک سرویس یا نرم افزار مورد استفاده قرار میگیرد. به طور کلی میتوان گفت سرور پایگاه داده، کامپیوتری است که نرم افزار پایگاه داده را اجرا کرده و به ارائه خدمات پایگاه داده اختصاص دارد.
  از جمله نمونه های معروف دیتابیس سرور ها عبارت اند از:
  Oracle
  IBM DB2
  Microsoft SQL Server
  MySQL
  SAP HANA
  MS Access

  

• Email Server

  کاربرد این سرور برای ارسال و دریافت ایمیل است. سرور های ایمیل به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:
  ایمیل های خروجی، در این دسته می توان به SMTP یا همان پروتکل انتقال پیام های ساده اشاره کرد که کار آن مدیریت پیام های خروجی است.
  ایمیل های ورودی که خود به دو گروه تقسیم بندی می شوند، یکی پیام هایی هست که هنگام استفاده از پروتکل IMAP در سرور نگه داشته می شوند. و دیگری پیام هایی که هنگام استفاده از پروتکل POP3، اغلب در دستگاه ها ذخیره می شود، مانند کامپیوتر ها یا موبایل ها.

• Web Proxy Server

  پروکسی سرور یک پل امن بین سرور اصلی و کلاینت (client) است که اطلاعات را از هر دو طرف گرفته و پس از بررسی به گیرنده ارسال می کند. از طریق پروکسی، هیچ تهدیدی نمی تواند شبکه ما را به خطر بی اندازد.
  از عمده فواید استفاده از پروکسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • افزایش امنیت
  • حریم شخصی بیشتر
  • دسترسی برای محدود کردن وبسایت ها
  • بهبود عملکرد و صرفه جویی در پهنای باند

چند مورد از بهترین Proxy های آنلاین:

• SmartProxy
• Bright Data
• HMA
• Whoer

• DNS Server

  سرور سیستم نام دامنه یا همان DNS، یکی دیگر از سرور هایی است که نام دامنه به همراه IP های، وبسایت ها در آن ذخیره شده است یا به عبارت دیگر بر روی آن سرور، سرویس و تنظیمات دی ان اس وب سایت ها انجام شده است و کار سرور DNS این است که به resolve شدن آدرس سرور آی پی های مربوط به ایمیل سرور ها، وب سرور ها و … در شبکه بپردازد.

• FTP Server
  سرور پروتکل انتقال فایل یا همان FTP، سروری است که وظیفه آن انتقال داده و فایل ها بین کلاینت و سرور می باشد.
  از جمله فواید سرور FTP میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
  • داشتن گزینه هایی برای اشتراک گذاری موثرتر فایل ها
  • فراهم کردن امنیت داده
  • داشتن تعامل در یک شبکه مشترک

• File Server
  

  یکی از اساسی ترین و ساده ترین نوع سرور های برای اشتراک گذاری فایل ها به حساب می آید. به عبارت دیگر فایل سرور یک سرور مرکزی در یک شبکه کامپیوتری است که سیستم های فایل یا بخش هایی از فایل سیستم ها را به کلاینت های متصل به شبکه ارائه می دهد. در نتیجه، این سرور ، یک مکان ذخیره سازی مرکزی برای فایل ها در رسانه داده داخلی در اختیار کاربران قرار می دهد تا در اختیار و دسترس کلاینت های مجاز در شبکه قرار گیرد.

• DHCP Server
  Dynamic Host Configuration Protocol سرور یا همان DHCP، سروری است که وظیفه آن IP دهی و تخصیص آن ها به default gateways یا همان دروازه های پیش فرض و سایر دستگاه های درون شبکه است که برای آن ها آدرسی اختصاص داده نشده است و به طور خودکار از سرور DHCP یک آدرس آی پی دریافت می کنند.

• Cloud Server
  

  سرور ابری یک منبع سرور متمرکز و ادغام شده است که در سراسر یک شبکه که معمولاً اینترنت است مورد میزبانی و توزیع قرار میگیرد و ممکن است چندین کاربر به آن دسترسی داشته باشند.
  سرور های ابری مانند سرور های فیزیکی تمام خدماتی که نیاز باشد را به ما ارائه می دهند، مانند، قدرت پردازش و ذخیره سازی و برنامه های مورد نیاز.
  سرورهای ابری را می توان در هر نقطه از جهان قرار داد و از خدمات آن از راه دور استفاده کرد.

• Application Server
  

  در این نوع سرور، نرم افزار های مورد نیاز کاربران بر روی سرور نصب می شود و آن ها می توانند با استفاده از کامپیوتر های خود به آن نرم افزار ها دسترسی داشته باشند و استفاده کنند.

• Print Server

  سرور چاپ یا همان Print sever، یک برنامه نرم افزاری، دستگاه شبکه یا کامپیوتری است که درخواست های چاپ را مدیریت می کند و اطلاعات وضعیت صف پرینتر را به end user ها و مدیران شبکه ارائه می دهد. از سرورهای پرینت یا چاپی در شبکه های تجاری بزرگ و همچنین شبکه های اداری کوچک یا خانگی (SOHO) میتوان استفاده کرد.

• NTP Server
  

  پروتکل زمان شبکه یا همان Network Time Protocol ، یکی از پروتکل های اینترنت است که وظیفه آن هماهنگ کردن منابع ساعت کامپیوتری در یک شبکه است. از این رو از سرور NTP برای هماهنگ کردن زمان ساعت کامپیوتر های درون شبکه استفاده می شود.

• Radius Server
  

  یک پروتکل شبکه است که کلاینت ها و سرور ها را به هم متصل می کند. همچنین Radius یک پروتکل مدیریت احراز هویت (authentication)، مجوز (authorization) و حسابداری (accounting) شبکه های کامپیوتری که به اختصار به AAA معروف هستند، است.

• Syslog Server
  

  پروتکل ثبت سیستم (System Logging Protocol)، یک فرمت پیام استاندارد است که توسط دستگاه های شبکه به هنگام اتصال به یک سرور در یک شبکه برای گزارش دادن استفاده می شود. این پروتکل برای ساده کردن نظارت بر دستگاه های درون شبکه ایجاد شده است. در نتیجه یک سرور سیس لاگ(Syslog) وظیفه دارد تا تمام اتفاقات درون شبکه را در خود ذخیره کرده و به ادمین شبکه یا مسئولین آن شبکه گزارش دهد.

انواع سرور از نظر ارتباطی

سرور ها از نظر نوع ارتباطی که برقرار می کنند به دوسته تقسیم می شوند: سرور تحت شبکه و سرور اینترنتی

در سرور تحت شبکه، این سرور ها محدود به یک شبکه محلی هستند و وظیفه آن خدمات رسانی فقط به سیستم های درون آن شبکه است، و سیستم هایی که در این شبکه محلی یا خصوصی قرار دارند توسط همان سرور مدیریت می شوند و نیاز ها و سرویس های خود را دریافت و ارائه می دهند. از این نوع سرور ها معمولا در دانشگاه ها، مدارس، گیم نتی ها، استفاده می شود.

اما در سرور های اینترنتی، یک شبکه از طریق اینترنت با سایر سیستم های دیگر در شبکه های مختلف ارتباط برقرار می کند. این نوع سرور ها از نظر عملکرد و نوع به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. سرور های اینترنتی در واقع کامپیوتر های بسیار قوی هستند که 24 ساعته روشن بوده، و مدام در حال خدمات رسانی هستند.

انواع سیستم عامل های سرور چیست؟

سیستم عامل سرور ها شبیه به سیستم عامل کامپیوتر ها می باشد و میتوانیم سیستم عامل های متفاوتی را بر روی سرور ها نصب کرده و مورد استفاده قرار دهیم.

از جمله سیستم عامل هایی که در سرور ها مورد استفاده قرار می گیرند، عبارت اند از:

• سیستم عامل لینوکس

  تمامی توزیعات لینوکس مانند، DEBIAN، UBUNTO، CentOS و … قابلیت نصب بر روی سرور را دارند.

• سیستم عامل ویندوز

  تمامی نسخه های ویندوز سرور قابلیت نصب بر روی سرور را دارند، مانند، windows Server2016، Windows Server 2012

• مجازی ساز

  استفاده از نرم افزار های مجازی ساز مانند، Vmware ESX، KVM، Hyper-v و …

ویژگی های سرور

از جمله ویژگی هایی که سرور دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قابلیت افزایش و ارتقا سخت افزار های سرور
• سرعت عملکرد بسیار بالا
• متصل بودن دائم به اینترنت
• داشتن قدرت پردازش و قدرت محاسباتی سریع
• انحصاری بودن منابع سخت افزاری سرور ها

بهترین برند های سرور شبکه

از آنجایی که شرکت های تولید کننده مختلفی در جهان وجود دارد که کار آن ها تولید سرور های شبکه است، با این حال چندین شرکت که به عنوان بهترین شرکت های تولید کننده سرور در سال 2023 توسط وبسایت history-computer، شناخته شده اند، عبارت اند از: سرور های برند Dell، HPE، Inspur، Lenovo، IBM.

کلام آخر

در این مقاله ما آموختیم که سرور ها ابر کامپیوتر هایی هستند که به صورت شبانه روزی روشن بوده و در حال خدمات رسانی به دستگاه ها و کامپیوتر های دیگر در شبکه هستند که به اصطلاح به آن ها کلاینت گفته میشود. سرور ها مانند تمام کامپیوتر ها دیگر از اجزایی تشکیل شده اند که مهمترین و کلیدی ترین اجزا آن پردازنده (CPU)، رم (RAM)، کارت شبکه، منبع تغذیه، مادر بورد (Motherboard)، استوریج (storage) است.

سرور ها با توجه به نوع ساختار فیزیکی یا form factor به سه دسته ایستاده، خوابیده و تیغه تقسیم می شوند، همچنین از نظر کاربرد آن ها به دسته های مختلفی مانند، File server، DHCP server، Proxy server و … تقسیم می شوند، و از نظر تخصیص منابع به دو دسته کلی اختصاصی و اشتراکی می توان آن ها را تقسیم بندی کرد. علاوه بر دسته بندی های گفته شده سرور ها از نظر ارتباطی میتوانند به دو دسته سرور های تحت شبکه و سرور های اینترنتی تقسیم شوند.

سرور ها هم همانند کامپیوتر های دیگر برای این که بتوان از آن ها استفاده کرد، نیاز به سیستم عامل هایی دارند که این سیستم عامل ها می توانند، سیستم عامل لینوکس یا ویندوز باشد و همچنین می توان از طرق نرم افزار های مجازی ساز این سرور ها را مدیریت کرد.

اگر شما جز افرادی هستید که به مباحث اکتیو و پسیو شبکه علاقه دارید و مشتاق هستید که در حوزه ی سخت افزار و شبکه های کامپیوتری، اطلاعات کسب کنید، محتوای تیم مستر خطیب را دنبال کنید و با ارائه نظر، ما را در بهبود و ارتقای کیفیت مطالب یاری کنید.

همچنین میتوانید برای یادگیری تخصصی شبکه دوره آموزشی مستر کلاس آی تی، را تهیه کنید، تا بتوانید آشنایی کامل و کاربردی با تجهیزات شبکه های کامپیوتری، نحوه اجرا و کانفیگ کردن آن ها را پیدا کرده و یاد بگیرید، و همه چیز هایی که برای ورود به بازار کار شبکه مهم و مورد نیاز است را به همراه داشته باشید.