رشته فناوری اطلاعات: نحوه ورود، دروس، مشاغل و آینده شغلی

رشته فناوری اطلاعات یا IT (Information Technology) یکی از رشته های تحصیلی در دانشگاه می باشد که تمرکز این رشته بر روی طراحی، توسعه، پیاده سازی و مدیریت سیستم های اطلاعاتی بر پایه کامپیوتر می باشد. دانشجویان رشته IT یاد میگیرند که چگونه اطلاعات را تحلیل، طراحی و پیاده سازی کنند و راه حل هایی برای برطرف کردن نیاز سازمان ها مانند نیاز های سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین شبکه های کامپیوتری، ارائه دهند.

فهرست مطالب

رشته IT یا  Information Technology

بخش های کلیدی رشته فناوری اطلاعات (IT)

نمونه ‌هایی از کاربردهای IT

چجوری می توانیم وارد رشته آی تی (IT) شویم؟

رشته IT یا فناوری اطلاعات در دانشگاه

گرایش های رشته فناوری اطلاعات (IT)

چارت درسی رشته فناوری اطلاعات (IT)

چه تفاوتی بین رشته کامپیوتر با آی تی (IT) وجود دارد؟

از بازار کار تا آینده شغلی رشته IT

رشته فناوری اطلاعات یا  Information Technology

رشته فناوری اطلاعات (IT) به طور کلی به استفاده از سیستم‌ های کامپیوتری، دستگاه ‌ها و نرم‌افزار ها برای انجام وظایف مهمی مانند: مدیریت، پردازش، حفاظت و تبادل اطلاعات اشاره دارد. این حوزه شامل زیرشاخه ‌ها و تخصص‌ های گسترده‌ای است که هدف تمام این زیر شاخه ها، حل مشکلات و مدیریت بهتر اطلاعات می باشد. همچنین به دلیل وابستگی نزدیک فناوری اطلاعات به مخابرات و روش های مخابره، در چند سال اخیر حوزه مخابرات را هم به حوزه IT اضافه کرده اند که به آن ICT (Information and Communication Technology) گفته می شود.

بخش های کلیدی رشته فناوری اطلاعات (IT)

از جمله بخش های کلیدی و موثر در رشته فناوری اطلاعات می تواند به این موارد زیر اشاره کرد:

• سیستم‌های کامپیوتری: اجزای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری که اطلاعات را پردازش، ذخیره و مخابره می‌کنند.
• نرم‌افزار: برنامه‌ها و اپلیکیشن‌هایی که اطلاعات را مدیریت، تحلیل و ارائه می‌دهند.
• شبکه: زیرساخت‌ها و پروتکل‌هایی که ارتباط و تبادل داده بین دستگاه‌ها و سیستم‌ها را ممکن می‌سازند.
• امنیت: اقدامات و تکنولوژی‌هایی که اطلاعات و سیستم‌ها را از دسترسی‌های غیرمجاز، سرقت یا آسیب محافظت می‌کنند.

نمونه‌هایی از کاربردهای رشته فناوری اطلاعات (IT)

ما از IT در جاهای مختلف و برای اهداف مختلفی استفاده میکنیم، از جمله موارد کاربرد آی تی عبارت اند:

• عملیات کسب ‌وکار: سیستم‌های ERP، نرم‌افزارهای CRM و مدیریت زنجیره تأمین
• استفاده شخصی: ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و بانکداری آنلاین
• سلامت: پرونده‌های الکترونیکی سلامت، تصویربرداری پزشکی و پزشکی از راه دور
• تحصیل: سیستم های مدیریت آموزشی و یادگیری، پلتفرم ‌های برگزاری دوره‌ آنلاین و کتابخانه‌های دیجیتال

چجوری می توانیم وارد رشته فناوری اطلاعات (IT) شویم؟ 

یکی از سوالات مشترکی بین دانش آموزان و علاقه مندان به رشته IT این است که چگونه می توانند وارد رشته فناوری اطلاعات شوند و در دانشگاه باید از طریق انتخاب چه رشته و گرایشی وارد این حوزه شوند؟

باید گفت که افرادی که به حوزه فناوری اطلاعات یا همان رشته IT علاقه مند هستند و می خواهند به صورت آکادمیک وارد این حوزه شده و مدرک مرتبط با این حوزه را هم دریافت کنند، می توانند صرف نظر از اینکه در دبیرستان چه رشته ای را خوانند( البته باید توجه داشت بچه های رشته های کامپیوتر و بچه های رشته ریاضی در دبیرستان راحت تر هستند)، در دانشگاه در مقطع لیسانس رشته آی تی را انتخاب کرده، که این مورد دارای شرایط خاصی هست و ممکن است که به راحتی نتوانید وارد این رشته شوید.

بهترین راه این است که در مقطع لیسانس شما به مدت دو سال، ابتدا رشته کامپیوتر را انتخاب کرده و بخوانید و سپس با انتخاب یکی از گرایش های رشته کامپیوتر که یکی از آن ها همان رشته IT است، شما مشغول به تحصیل شوید. همچنین در مقطع کارشناسی ارشد هم رشته آی تی به عنوان یک رشته مجزا به حساب آمده و می توانید این رشته را انتخاب کنید.

از جمله تفاوت هایی که بین تحصیل به صورت آکادمیک و بازار آزاد حوزه آی تی است می توان به این نکته اشاره کرد که، افرادی که از طریق دانشگاه وارد رشته آی تی می شوند، به صورت تخصصی تمامی مبانی مرتبط با این رشته را مانند نحوه انتقال داده ها، اتفاقات درون یک کابل و …. را می خوانند و از این طریق با زیرساخت های رشته آی تی (IT) آشنا می شوند. اما یکی از اساسی ترین بخش هایی که در دانشگاه به آن زیاد پرداخته نمی شود، نحوه پیاده سازی و اجرای آن را داخل بازار آزاد یا به طور دقیق در اکادمی های خصوصی گفته می شود.

پس اگر بخواهیم به یک نتیجه کلی برسیم، می توانیم بگوییم برای اینکه، در حوزه آی تی موفق بشیم، بهتر است هم اطلاعات و مبانی تخصصی و زیرساختی حوزه آی تی را در دانشگاه به صورت آکادمیک، آموزش ببینیم و سپس به سراغ آکادمی های خصوصی برای، آموزش دیدن نحوه اجرا و پیاده سازی آن برویم. و در آخر برای تثبیت این موارد می توانید به سراغ کارآموزی بروید. در نتیجه این سه روش در کنار هم بهترین روش بوده و باعث پیشرفت شما در حوزه آی تی میشود.

رشته IT یا فناوری اطلاعات در دانشگاه 

رشته آی تی (IT) در دانشگاه خود، از جمله گرایش های رشته کامپیوتر می باشد، که شما هنگام انتخاب رشته آی تی (IT) باید از طریق گرایش های رشته کامپیوتر اقدام کنید. همچنین خود رشته (IT) دارای زیر شاخه های متفاوتی می باشد که از جمله رشته های برتر و پر درآمد در رشته IT، عبارت اند از: تحلیلگر سیستم های کامپیوتری، مهندس شبکه، توسعه دهنده نرم افزار، ادمین دیتابیس، معماری امنیت اطلاعات. در ادامه مقاله به صورت دقیق تر در مورد هر رشته خواهیم پرداخت.

گرایش های رشته فناوری اطلاعات (IT)

رشته فناوری اطلاعات در ایران، زیر مجموعه رشته کامپیوتر است. این رشته، دارای گرایش های زیادی است. در این بخش به 5 مورد از رشته های آی تی در این حوزه خواهیم پرداخت که در زیر فهرست شده اند.

1. تحلیلگر سیستم های کامپیوتری (computer systems analyst)

   تحلیلگر سیستم های کامپیوتری همچنین به نام های تحلیلگر سیستم های تجاری (business systems analyst) و یا معماران سیستم ها (systems architects)، معروف می باشند. در این رشته تحلیلگران ابزارهای تجاری و فناوری اطلاعات برای ارائه سیستم های فناوری اطلاعات استفاده می کنند که به سازمان ها کمک می کند عملکرد بهتری داشته باشند. در بیشتر موارد، تحلیلگران سیستم های تجاری در نوع سیستمی که شرکتشان استفاده می کند، تخصص دارند.به عنوان مثال، آنها ممکن است در سیستم های کامپیوتری مهندسی یا سیستم های کامپیوتری مالی تخصص داشته باشند.
   می توان گفت که تحلیلگران سیستم های کسب و کار رابط بسیار مهمی بین بخش فناوری اطلاعات یک شرکت و مدیران تجاری هستند. این افراد به همکاران IT خود کمک می کنند تا نیازهای شرکت را از نظر عملیات تجاری درک کنند و همچنین به مدیریت کمک می کند تا بفهمد چگونه می توان از ابزارهای فناوری اطلاعات برای بهینه سازی تجارت استفاده کرد.

   

2. مهندس شبکه (Network Engineer)

   مهندس شبکه، مسئول طراحی و پیاده سازی شبکه های کامپیوتری است که به دلیل دیجیتال شدن دنیای امروز، عضو مهمی از شرکت ها به حساب می‌آید. شبکه شامل اجزایی مانند وای فای (Wi-Fi)، اینترنت، سیستم های صوتی، تلفن، پرینتر، فکس و… می باشد، که تمام این اجزا با یک یا چند دستگاه دیگر در ارتباط هستند. در حالت کلی، وظیفه‌ی مهندس شبکه این است که یک بار زیر ساخت های مورد نیاز برای شبکه را بسازد و راه اندازی کند؛ بعد از آن، اقدامات و دستورالعمل های لازم برای حفظ امنیت، عیب یابی و پایداری شبکه را انجام می‌دهد.
   مهندسان شبکه باید درک خوبی از سخت افزار و زیرساخت شبکه همراه با مهارت های تحلیلی و حل مسئله عالی داشته باشند. علاوه بر این موارد، مهندسان شبکه اغلب مسئول مدیریت سایر کارکنان فناوری اطلاعات و برقراری ارتباط با سایر کارکنان شرکت برای حل مشکلات شبکه، سیستم و امنیت، هستند.

3. توسعه دهنده نرم افزار (Software Developer)

   توسعه دهندگان نرم افزار مسئول توسعه، طراحی، تست و اجرای محصولات نرم افزاری برای پروژه های مختلف تجاری سازمان ها و شرکت های، هستند. این متخصصان فناوری اطلاعات از نزدیک با مدیران توسعه، تحلیلگران تجاری و مشتریان خارج از سازمان، کار می کنند تا اطمینان حاصل کنند که نرم افزار توسعه یافته با اهداف تجاری شرکت مطابقت دارد.
   امروزه، توسعه دهندگان نرم افزار وظایفی همچون، کد نویسی و پیاده سازی، تست برنامه های نرم افزاری را انجام می دهند و برنامه های موجود را برای عملکرد بهینه اصلاح می کنند. توسعه دهندگان نرم افزار معمولاً روی یک تیم با توسعه دهندگان دیگر کار می کنند تا پروژه ها را برای شرکت خود ارائه دهند. توسعه‌دهندگان نرم‌افزار باید به زبان‌ های برنامه‌ نویسی مرتبط مسلط باشند و بتوانند پروژه ‌ها را به تیم ‌هایی از توسعه‌دهندگان و تحلیلگران تجاری ارائه دهند.

4. ادمین دیتابیس (Database Administrator)

   ادمین دیتابیس که به صورت اختصار به اسم DBA نیز شناخته می شوند، مسئول کارکرد موثر سیستم های مدیریت پایگاه داده برای ذخیره و سازماندهی داده های هستند. همچنین می توان گفت وظیفه طراحی، بهبود و نگهداری دیتابیس ها را بر عهده دارند.
   هدف اصلی ادمین دیتابیس، اطمینان حاصل پیدا کردن از یکپارچگی، امنیت و عملکرد پایگاه ‌های داده، و در عین حال محافظت از اطلاعات حساس، است که آنها را برای کاربران مجاز در دسترس قرار می‌دهد. به این ترتیب، مدیران پایگاه داده باید درک کاملی از انواع داده هایی که سازمانشان برای ذخیره و ایمن سازی نیاز دارد، داشته باشند.

5. معمار امنیت اطلاعات (Information Security Architect)

   یک معمار امنیت اطلاعات مسئول طراحی، پیاده سازی و حفظ استراتژی و معماری کلی سیستم های امنیتی یک سازمان است. این متخصصان فناوری اطلاعات اغلب باید سیستم‌ های امنیتی را بسازند، آزمایش کنند و پیاده‌سازی کنند که متناسب با نیازهای خاص سازمان باشد.
   معماران امنیت اطلاعات به استانداردهای امنیتی فعلی، سیستم‌ ها و پروتکل ‌های احراز هویت و اجرای بهترین محصولات امنیتی مسلط هستند. همچنین امروزه، معماران امنیت اطلاعات، وظیفه نظارت بر امنیت شبکه، آزمایش سیستم ها، توسعه و پیشرفت امنیت سیستم ها را بر عهده دارند.
   علاوه بر این موارد گفته شده، آنها مسئول اطمینان پیدا کردن از دسترسی کاربران مجاز بر اساس نیازها و نقش خاص خود هستند.

 چارت درسی رشته فناوری اطلاعات (IT)

باید بدانید که تحصیل در مقطع کارشناسی رشته IT یا همان فناوری اطلاعات در دانشگاه، به مدت چهار سال یعنی هشت ترم است؛ که در ترم های اول تا چهارم (دو سال اول)، دروس آنچنان سخت نبوده و بیشتر مباحث پایه ای تدریس می شود، که در تصویر زیر نشان داده شده است.

و در دو سال بعد یا همان ترم پنج تا هشت، مباحث تخصصی تر شده و پیش نیاز این دروس تخصصی، همان رشته هایی هست که در ترم های قبل تر خوانده شده است. که در تصویر زیر می توانید این دروس را مشاهده کنید.

علاوه بر این دروس ترمی، درس هایی هم به صورت اختیاری هستند که می بایست یکی از این دروس را به عنوان واحد اختیاری انتخاب کرد، این دروس اختیاری عبارت اند از:

1. مدیریت نگهداری اطلاعات در فناوری اطلاعات
2. سیستم های خبره و تصمیم یار
3. مدیریت رفتار سازمانی
4. تعامل انسان و کامپیوتر
5. مباحث نو در فناوری اطلاعات
6. سیستم های اطلاعات جغرافیای (GIS)
7. شبیه سازی کامپیوتری
8. طراحی و پیاده سازی کتابخانه الکترونیکی
9. بهینه سازی کاربردی
10. نرم افزارهای توزیع شده
11. یک درس از دانشکده یا گروه های دیگر
12. یک درس از دروس کارشناسی ارشد

چه تفاوتی بین رشته کامپیوتر با فناوری اطلاعات (IT) وجود دارد؟

رشته کامپیوتر و رشته آی تی (IT)، کار هردو با کامپیوتر است اما هرکدام دارای تفاوت ها و وظایف خاص خود هستند که در زیر به آن اشاره کرده ایم.

رشته کامپیوتر

در رشته مهندسی کامپیوتر، عمدتا وظیفه شما طراحی و برنامه نویسی کردن و ساخت اجزای مختلف کامپیوتر است. مانند طراحی وب و …  و نوعی جببه تئوری دارد. همچنین دانشجویان این رشته توانایی و تخصص بالاتری در زمینه فنی کامپیوتر دارند و می توانند مشکلات کامپیوتر را به راحتی تحلیل و بررسی کرده و آن ها را حل کنند.

علاوه بر موارد گفته شده، افرادی که به عنوان مهندس کامپیوتر مشغول به کا می شوند وظیفه بررسی و شناخت مجموعه های سخت افزاری و نرم افزاری موجود، نگهداری، عیب یابی و تعمیر و اصلاح و توسعه کامپیوتر ها را برعهده دارند.

رشته فناوری اطلاعات (IT)

دانشجویان رشته فناوری اطلاعات (IT) نسبت به مهندسی کامپیوتر توانایی بیشتر برای تجزیه و تحلیل سازمان ها دارند و می توانند، بهتر نیاز های یک سازمان را شناسایی کرده و برای آن پیشنهادات و مشاوره هایی را بدهند. می توان گفت یک مهندس IT، رابط بین مدیران یک سازمان و مهندسین آن سازمان می باشند. در نتیجه رشته فناوری اطلاعات به حوزه های تجارت و شبکه های اجتماعی و کامپیوتری مربوط است.

از بازار کار تا آینده شغلی رشته IT

به دلیل پیشرفت مداوم و روز به روز تکنولوژی، و همچنین به دلیل اینکه هر سازمان بزرگ یا کوچک نیازمند فناوری ها جدید دنیا و علوم فناوری اطلاعات بود، بازار کار رشته IT خوب بوده و افراد می توانند با داشتن سطح تخصص بالا و تجربه، در درون کشور درآمدی بین 30 تا 40 میلیون و حتی شاید بیشتر براساس میزان تخصص، به صورت ماهانه داشته باشند. و در خارج از کشور این درآمد به صورت تقریبی بین 2 تا 12 هزار دلار در ماه می باشد.

جمع بندی

رشته فناوری اطلاعات یا همان رشته IT  یکی از زیر مجموعه های رشته کامپیوتر در ایران است که علاقه مندان به این رشته می‌توانند در دانشگاه آن را انتخاب کرده و به آموزش دیدن در این رشته بپردازند، علاوه بر آن می‌توانند با گذراندن دوره های آموزشی مستر کلاسIT  به صورت آنلاین و یا حضوری از طریق سایت های موجود به گذراندن این چنین دوره هایی بپردازند و در مدت زمان کمتری نسبت به آموزش های دانشگاه، در حوزهIT  و شبکه های کامپیوتری تجربه و دانش کسب کنند.

همانطور که گفته شد رشته IT  گرایش های مختلفی را دارد که از جمله مهمترین و پر درآمد ترین شغل های این  رشته‌، تحلیلگر سیستم های کامپیوتری، مهندس شبکه، توسعه دهنده نرم افزار، ادمین دیتابیس، معماری امنیت اطلاعات، است که داوطلبان می توانند بسته به نوع استعداد و علاقه خود به سوی هر کدام از این گرایش ها سوق پیدا کرده و در آن شغل به درآمد و پیشرفت برسند. برای اینکه بتوانید رشته مدنظر خود را به خوبی پیدا کرده لازم است که با افرادی که در زمینه IT تخصص دارند، مشورت گرفته و همچنین مقاله های مرتبط با این زمینه و مشاغل دیگر مرتبط با این حوزه را مطالعه کرده و سپس با آگاهی کامل رشته خود را انتخاب کنید.