چرا فن کامپیوتر صدا میدهد؟ 8 علت رایج صدای فن کامپیوتر

یکی از مشکلاتی که در کامپیوتر ها و لپ تاپ ها معمولاً مشاهده میکنیم صدای فن بیش از حد فن است. اما صدای غیر معمول  فن چه اهمیتی دارد و چرا باید سریعاً فکری به حال آن بکنیم؟

بخش خنک کننده کامپیوترها یکی از مهمترین بخش های کامپیوتر است و اگر این بخش دچار اختلال یا نقصی شود، قطعات دیگر را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. این اتفاق بخاطر گرمای تولیدی توسط قطعات کامپیوتر است و در صورتی که این گرما توسط سیستم خنک کننده رفع نشود و هوای گرم درون کیس توسط فن ها از کیس خارج نشود، قطعه پایداری خودش را از دست میدهد از طرفی امکان آسیب به قطعه نیز وجود دارد.

تفاوتی ندارد شما از خنک کننده های بادی استفاده میکنید یا خنک کننده های آبی، در هر صورت فن ها نقش مهمی در این خنک کننده ها دارند و اگر به درستی کار نکنند فرآیند خنک سازی به درستی انجام نمیشود. بنابراین در صورتی که فن ها دچار نقضی شده باشند باید سریعاً آنها را تعمیر کرد تا خنک سازی قطعات به درستی انجام شود. در ادامه به مشکلاتی که معمولاً فن ها به آن ها دچار میشوند میپردازیم و آنها را بر طرف میکنیم.

صدای فن دلایل متعددی دارد و فقط به دلیل خرابی نیست. معمولاً درصد کمی از صدای فن ها به دلیل خرابی است. صدای فن میتواند به دلایل زیر باشد:

1.گرد و خاک و سرویس نکردن فن ها

یکی از دلایل صدای فن گرد و خاکی است که به مرور زمان به داخل کیس آمده و بر روی پره های فن و  همچنین روی محور اصلی موتور فن(Shaft) قرار گرفته و نمیگذارد پره ها به درستی بچرخند. این گرد و خاک موجب کم شدن سرعت فن و فشار بیشتر روی موتور میشود و به همین خاطر فن صدای بیشتری تولید میکند. علاوه بر این باعث به هم خوردن تعادل پره های فن شده و صدای فن نیز به همین علت تغییر میکند.

برای حل این موضوع ابتدا باید با فشار هوا(توسط دمنده) یا روش های دیگر که در دسترس هستند گرد و خاک را از درون کیس پاک کنید. سپس پره های فن را تمیز کنید و بعد از آن پره را از شافت جدا کنید. نحوه جدا کردن پره از شافت بستگی به مدل و نوع فن شما دارد و دستور العمل خاصی برای این مورد وجود ندارد. بعد از جدا کردن پره ها، شافت و درون پره ها را تمیز کنید تا گرد و خاکی وجود نداشته باشد. سپس مقدار بسیار کمی روغن یا گریس به شافت بزنید و پره ها را جا بزنید.

2. فشار بر روی قطعات و گرمای بیش از حد

بعضی اوقات بخاطر فشار زیاد روی قطعه و تولید گرمای زیاد، فن با سرعت بالاتری میچرخد و به همین علت صدای بیشتری تولید میکند که این روند عادی است. در صورتی که شما از منابع سیستم استفاده زیادی نمیکنید و پردازش سنگینی انجام نمیدهید اما همچنان صدای فن زیاد است داستان متفاوت است!

یکی از دلایل فشار روی قطعات میتواند باز بودن برنامه های غیر ضروری باشد و ما متوجه باز بودن این برنامه ها نشده ایم. برای فهمیدن این موضوع ابتدا تمام برنامه هایی که روی دسکتاپ باز هستند را ببندید سپس تسک منیجر را باز کنید و از تب Processes برنامه هایی که در بکگراند باز هستند و منابع زیادی را مصرف میکنند را پیدا کنید و در صورت عدم نیاز بر روی آنها کلیک راست کنید و گزینه End Task را بزنید تا برنامه بسته شود.

بعضی اوقات صدای فن در هنگام لود ویندوز زیاد میشود از طرفی زمان لود ویندوز نیز زیاد است. معمولاً این اتفاق بخاطر برنامه های متعددی است که هم زمان با لود ویندوز باز و اجرا میشوند. برای جلوگیری از این اتفاق یا شخصی سازی این موضوع که چه برنامه ای باز شود به Task Manager بروید، سپس به تب Startup بروید و برنامه هایی که نمیخواهید هم زمان با لود ویندوز باز شوند را در حالت Disabled قرار دهید.

3. اصولی نبودن جریان هوای درون کیس

یکی از نکات بسیار مهم هنگام اسمبل اصولی بودن جریان هوای درون کیس است. اگر اسمبل توسط افراد متخصص انجام نشود این نکته رعایت نمیشود و در پی آن هوای گرم درون کیس به طور کامل تخلیه نمیشود و دمای قطعات بالا می‌ماند. مد نظر داشته باشید که چیدمان فن ها باید به گونه ای باشد که بین هوای سرد ورودی به کیس و هوای گرم خروجی از کیس تعادل برقرار باشد تا به میزان کافی هوای سرد وارد کیس شود و این هوای سرد که در اثر چرخش در کیس گرم شده به طور کامل توسط دیگر فن ها از کیس خارج شود.

 در صورت عدم رعایت این نکته دمای قطعات بالا میماند و فن ها برای پایین اوردن دمای قطعات مجبورند با سرعت بالا تری کار کنند و در پی آن صدای زیادی نیز تولید میکنند.

در صورتی که از کیس هایی با طراحی قدیمی استفاده میکنید که تهویه هوای مناسبی ندارند و از تعداد فن کمی پشتیبانی میکنند، بهتر است کیس خود را با یک کیس جدید با تهویه های مناسب تر جایگزین کنید. همچنین برای افزایش جریان هوای سرد میتوانید درب کیس را باز بگذارید اما به یاد داشته باشید این کار باعث ورود گرد و خاک زیادی به درون کیس میشود.

4. وجود بدافزار در سیستم

همانطور که در بخش های قبلی اشاره کردیم صدای فن میتواند بخاطر فشار روی قطعات و تولید گرمای زیاد باشد. یکی دیگر از دلایل این موضوع میتواند وجود بدافزار در سیستم باشد. بدافزار ها با استفاده زیاد از منابع سیستم فشار زیادی را بر روی قطعات اعمال میکنند و این فشار باعث تولید گرما میشود. لیست برنامه های باز را در Task Manager چک کنید و در صورتی که برنامه مشکوکی دیدید که در بکگراند باز است و از آن خبر ندارید، ابتدا آن را End Task سپس آن را بیابید و Uninstall کنید. روش های مختلفی برای پاکسازی سیستم از بدافزار ها وجود دارد که روش پاکسازی بستگی به نوع بدافزار دارد.

5. وجود نقض فیزیکی در فن

وجود شکستگی در پره ها یا شکستگی در محل قرار گیری شافت میتواند باعث بی تعادلی در پره فن شود و صدای فن نیز میتواند به این دلیل باشد. همچینین این شکستگی موجب میشود پره ها از مدار حرکتی خود خارج شوند و به درستی نچرخند، به همین علت صدای فن  بیش از حد معمول میشود. همچنین موجب کم شدن سرعت فن نیز میشود که در پی آن برای خنک سازی فشار بیشتری بر روی موتور فن اعمال میشود. حتما فن ها را به طور کامل بررسی کرده و درصورت نقض فیزیکی، پره فن یا خود فن را با یک فن جدید جایگزین کنید.

6. محل نامناسب کیس و کمبود هوای کافی در اطراف کیس

علاوه بر تمام موارد ذکر شده صدای فن میتواند به خاطر خرابی، بد افزار و … نباشد بلکه بخاطر محل نامناسب قرار گیری کیس باشد. اگر کیس در مکانی تنگ قرار داشته باشد و هوای کافی در اطراف آن وجود نداشته باشد تا از طریق مجرا های کیس توسط فن ها به داخل کیس کشیده شود، فشار بر روی فن ها زیاد میشود. از طرفی هوای سرد به اندازه کافی وارد کیس نمیشود و هوای گرم نیز درون کیس باقی میماند به همین علت دمای قطعات نیز بالا می‌ماند.

پس به این نکته توجه داشته باشید که باید کیس در محلی قرار گیرد که محبوس نباشد و فن ها بتوانند به درستی هوای سرد را به درون کیس ببرند و تهویه هوا به درستی انجام شود.

7. تنظیم سرعت بالای فن بصورت پیش فرض

در برخی موارد برند های تولید کننده فن یا سازنده قطعات و لپ تاپ بصورت پیش فرض سرعت فن ها را بیشتر از حد نیاز تنظیم میکنند. این در حالی است که دمای قطعه پایین است و نیازی نیست فن با سرعت بالا بچرخد اما سرعت فن به نسبت دما بالاتر است و موجب میشود صدای فن نیز افزایش یابد. در صورتی که صدای فن شما را آزار میدهد میتوانید از نرم افزار هایی که شرکت های سازنده در اختیار کاربران قرار میدهند استفاده کنید و سرعت فن را کمتر کنید. این نکته را مد نظر داشته باشید که فن های PWM قابلیت تنظیم سرعت را دارند و اگر فن های DC داشته باشید قابل تنظیم نیستند.

8. انتخاب نادرست فن

در برخی موارد صدای بیش از اندازه فن مربوط به خرابی یا ایرادات نرم افزاری که گفته شد نیست، بلکه به دلیل انتخاب نادرست فن صورت میگرد. در بخش مشخصات فنی فن ها بخشی با نام میزان نویز فن وجود دارد که به وسیله عددی با واحد دسی بل(dB) نمایش داده میشود. هر چه این عدد بیشتر باشد صدای فن نیز بیشتر است. این نکته را در هنگام خرید فن مد نظر داشته باشید که میزان نویز فن حداکثر 30 تا 40 دسی بل باشد تا نویز آن آزار دهنده نباشد.